به نام خداوند مهربان
پس از پشتسرگذاشتن تعطیلات تابستانی، یکی از مواردی که ممکن است همزمان با شروع مدرسه برای نوآموزان پیشدبستان و دانشآموزان دبستان مشکلاتی ایجاد کند، مساله‌ی دیر خوابیدن و دیر بیدار شدن است. این مساله می‌تواند هم آغاز روز را برای دانشآموز توام با کسالت کرده و هم مشکلاتی برای والدین و مدرسه ایجاد کند. کودکان معمولا به‌دلیل سطح بالای انرژی تمایل دارند تا ساعات زیادی از شب بیدار مانده و به فعالیت بپردازند. این درحالی است که بدن آنان به ۱۰ تا ۱۲ ساعت خواب مفید نیاز دارد و عدم تامین این مقدار از استراحت می‌تواند منجر به خستگی و بیحوصلگی در طی روز و ایجاد مشکلاتی در امر یادگیری و توجه نیز شود. این دانشآموزان معمولا در طی روز به لحاظ خُلقی نیز عصبیترند و در روابط بینفردی بیشتر پرخاش میکنند.
با توجه به مسائل ذکر شده لازم است تا در این بخش شما والدین عزیز را با راهکارهایی ساده و مفید در جهت حل این مساله آشنا کنیم…
۱٫ بهتر است حتی الامکان از خواب عصرگاهی کودکان به روشهای مختلف از قبیل پرتکردن حواس آنان به وسیلهی فعالیت های جذاب جلوگیری کنید. با این کار تنظیم زمان خواب به راحتی صورت می گیرد.
۲٫ سعی کنید از طریق گفت و گو با فرزندتان برنامه ای نسبتا مشخص را به کمک یکدیگر تعریف کنید که در آن زمان همهی فعالیت ها ( از قبیل انجام تکالیف، تماشای تلوزیون، شام، بازی و خواب ) مشخص شده باشد. از این طریق کودک شما علاوه بر یافتن راه حل برای مساله‌ی دیرخوابیدن، شیوه‌ی برنامه ریزی را نیز هر روز تمرین خواهد کرد و به خودنظمدهی دست مییابد.
۳٫ تعطیلات آخر هفته اگر چه زمان خوبی برای درکنار هم بودن است اما زنگ خطری است که می‌تواند برنامهی هفتگی منظم کودکتان را از طریق رفتن به مهمانی یا دیر خوابیدن به دلیل تعطیلی روز بعد تهدیدکند. پیشنهاد میکنیم در این خصوص سعی کنید حتیالامکان برنامهی دید و بازدیدهای خانوادگی را به گونهای تنظیم کنید که فرزندتان زمانی برای استراحت بیشتر داشته باشد و صبح روز بعد با بی حوصلگی وخستگی وارد مدرسه نشود.
۴٫ انجام کارهای هیجان انگیز در شب های غیر تعطیل می‌تواند منجر به دیرتر خوابیدن شود. بنابراین پیشنهاد میشود با توضیح این مساله برای فرزندتان، فعالیت مناسب تری مانند گوش دادن به یک موسیقی مفید و آرامشبخش را جایگزین فعالیتهای پرهیجان کنید.
۵٫ نکتهی مهمی که می‌تواند در افزایش عزت نفس و امید فرزندتان موثر واقع شود، مرورِ اتفاقات خوب هر روز قبل از خوابیدن است. در این زمینه میتوانید قبل از خواب از طریق طرح سوالاتی مانند ” امروز چه چیزهای خوبی برایت داشت؟ ” توجه کودک را از نکات منفی به سمت موفقیت ها سوق داده و خودکارآمدی و امید را در او افزایش دهید.
۶٫ به این نکته توجه داشته باشید که تغییر عادت ها امری دشوار است. بنابراین اگر فرزندتان با مساله‌ی دیر بیدارشدن روبه روست، انتظار نداشته باشید به یکباره و با بیان توضیحاتی بتواند مساله‌ی خود را حل کند. آنچه مهم است آن است که بتوانید به کمک فرزندتان “برنامهای نوشته شده و عینی ” برای زود بیدار شدن در طی روزهای هفته تنطیم کنید و در این مسیر پیشرفت های هرچند جزئی او را نیز مورد توجه تشویق کلامی قرار دهید. در صورتیکه کودکتان نتوانست به طورکامل به برنامه عمل کند از سرزنش او بپرهیزید و اجازه دهید تا پیامدهای طبیعی دیر بیدارشدن را تجربه نماید.
در مسیر اجرای این برنامه و در صورت موفقیت کودک در استفاده از مشوقهای رفتاری و کلامی دست و دلباز باشید چراکه این نوع مشوق ها در عزت نفس فرزندتان بسیار موثر است. نمونه ای از این نوع تشویق ها عبارتند از :
- لبخند زدن
- در آغوشگرفتن
- به کاربردن جملاتی از قبیل: ” آفرین “، ” تو عالی هستی ” ، این هفته واقعا کاربزرگی کردی که تونستی صبحها به موقع آماده شوی ” .
امیدواریم با طراحی و اجرای برنامهی بالا و رعایت نکات گفته شده بتوانید در بهبود زمان خواب فرزندتان و یادگیری و رشد هرچه مطلوبتر او گام بردارید.
منبع: علیزاده، حمید (۱۳۸۹). یادبگیریم آرام باشیم و توجه کنیم. تهران : نشر رشد.